Συλλογική επίλυση μαθηματικών προβλημάτων

…ή αλλιώς Polymath Projects είναι η προσπάθεια που ξεκίνησε με σκοπό να σπάσει το σύνηθες φαινόμενο της απομόνωσης των ερευνητών στα μαθηματικά και να δημιουργήσει ένα «συλλογικό μαθηματικό εγκέφαλο».

Advertisement

Κοινωνώντας την Αστρονομία στο ευρύ κοινό

Τα επιστημονικά επιτεύγματα πρέπει να μεταφέρονται και να εκλαϊκεύονται στο ευρύ κοινό. Αυτός είναι ο σκοπός του peer-reviewed περιοδικού Communicating Astronomy with Public (CUP), το οποίο διατίθεται δωρεάν σε έντυπη καθώς και ηλεκτρονική μορφή.

Τα γονίδια και η νόηση

Ο ιστότοπος Genes to Cognition Online είναι αφιερωμένος στη νευροεπιστήμη και πιο συγκεκριμένα στη μελέτη των γνωστικών διαδικασιών. Αποτελεί τη διαδικτυακή παρουσία του ερευνητικού προγράμματος Genes to Cognition με επικεφαλή τον καθηγητή Seth Grant.

SEED : Ένα ηλεκτρονικό περιοδικό διαφορετικό από τα άλλα

Το περιοδικό SEED εκδίδεται από το 2001 και αυτή είναι η ηλεκτρονική του έκδοση.

Το περιοδικό Nature και η «ανοικτή πρόσβαση»

Ο εκδοτικός οίκος Nature που μεταξύ άλλων εκδίδει το μηνιαίο περιοδικό επιστημονικών εργασιών Nature, αποφάσισε πρόσφατα να εκδώσει ένα αντίστοιχο περιοδικό ανοικτής πρόσβασης το Scientific Reports. Θα έπρεπε να ακούγεται περίεργο κάτι τέτοιο; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή…

Πώς να χρησιμοποιήσω το Internet για τα μαθήματα στο Πανεπιστήμιο;

Καταρχάς θέλει υπομονή, επιμονή και…μπόλικους καφέδες. Η αναζήτηση στο Internet έκανε πολύ πιο εύκολη τη συγκέντρωση υλικού απαραίτητου για τη συγγραφή εργασιών,καθώς και για την εμπέδωση μαθημάτων σε μία Πανεπιστημιακή σχολή.

Τί μπορούμε να μάθουμε από τα μυρμήγκια;

Στο άρθρο στο PhysOrg.com γίνεται αναφορά σχετικά με το πως μπορούμε να κατασκευάσουμε καλύτερους αλγορίθμους για την επίλυση πολύπλοκων προβλημάτων, χρησιμοποιώντας των τρόπο που λειτουργούν τα μυρμήγκια.

Το θέμα αυτό δεν είναι κάτι καινούριο. Το 1992, προτάθηκε ο αλγόριθμος «Ant Colony Optimization». Με απλά λόγια ο αλγόριθμος λέει τα εξής :
1. Ένα μυρμήγκι εξερευνά με τυχαίο τρόπο την περιοχή γύρω από τη φωλιά.
2. Αν ανακαλύψει κάποια πηγή τροφής, επιστρέφει στη φωλιά (όχι απαραίτητα από την ίδια διαδρομή), αφήνοντας ένα ίχνος από φερομόνη κατά μήκος της διαδρομής.
3. Το ίχνος της φερομόνης θα κάνει και άλλα μυρμήγκια να ακολουθήσουν περίπου την ίδια διαδρομή για να φτάσουν στην τροφή.
4. Επιστρέφοντας στη φωλιά, τα μυρμήγκια αυτά θα ενισχύσουν το ίχνος της φερομόνης εκκρίνοντας και αυτά.
5. Αν υπάρχουν δύο διαδρομές που καταλήγουν στην ίδια πηγή τροφής, τότε μέσα σε ορισμένο χρονικό διάστημα, θα ενισχυθεί περισσότερο η συντομότερη διαδρομή. Αυτό θα γίνει γιατί το ίχνος της φερομόνης στην μακρύτερη διαδρομή θα εξατμιστεί περισσότερο απ’ ότι αυτό της σύντομης διαδρομής.
6. Με κάθε καινούρια διαδρομή, με τον προαναφερθέντα τρόπο, η συντομότερη διαδρομή θα καταλήξει να γίνει η μοναδική διαδρομή που ακολουθούν τα μυρμήγκια.

Απλό και εντυπωσιακό! Στο χώρο του open software ακολουθείται κατά βάση η τακτική των μυρμηγκιών. Και απ’ ό,τι δείχνουν τα πράγματα αποδίδει.

Κάπως έτσι δεν θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται και το κάθε πρόβλημα στο χώρο της επιστήμης; Ο Newton είχε αναφέρει για την επιτυχία της θεωρίας της βαρύτητας, ότι μπόρεσε να δει μακρύτερα γιατί βρισκόταν επάνω στους ώμους γιγάντων, εννοώντας ότι στηρίχθηκε σε γνώσεις που θεμελίωσαν προγενέστεροι επιστήμονες. Σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας, η επιστημονική πρόοδος υπήρχε εκεί που η γνώση διακινούνταν ελεύθερα.

Η αποθηκευμένη στα βιβλία συλλογική γνώση της ανθρωπότητας, είναι αυτό που πυροδοτεί την συνεχή επιστημονική και τεχνολογική πρόοδο. Αυτό βέβαια σε συνδυασμό με την έρευνα σε πολλά μέτωπα ταυτόχρονα και την ενίσχυση των μεθόδων που πηγαίνουν την επιστήμη κάποια βήματα πιο μπροστά. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι βέβαια να έχει ο καθένας ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση αυτή καθώς και να μην επηρεάζεται η έρευνά του από προκαταλήψεις και κατεστημένα.

Υπάρχουν, ωστόσο, «μόδες» όσον αφορά το ποια θεωρία μελετάται από τους ερευνητές. Κάποιες θεωρίες δηλαδή θεωρούνται ότι αποτελούν αυτό με το οποίο πρέπει να ασχοληθεί κανείς, αν θέλει να παίρνουν στα σοβαρά τη δουλεία του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, κάποιες άλλες θεωρίες να επισκιάζονται από το κύρος των δημοφιλών θεωριών. Το κριτήριο όμως για την αποδοχή ή την απόρριψη μιας επιστημονικής θεωρίας είναι το πείραμα και η διαρκής αμφισβήτηση.

Βασική αιτία για το παραπάνω είναι η επιλεκτική χρηματοδότηση. Όταν ανατίθεται σε εταιρίες και ιδιωτικό κεφάλαιο να χρηματοδοτήσουν την έρευνα, το πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι να πέσει το βάρος σε ό,τι μπορεί να είναι άμεσα εκμεταλλεύσιμο εμπορικά. Στην Ελλάδα, αυτό είναι κάτι που γίνεται σε όλα τα πανεπιστήμια. Δεν δίνεται βάρος στη βασική έρευνα και δεν ενισχύονται όλες οι ιδέες. Τα χρήματα για να γίνει κάτι τέτοιο υπάρχουν, αλλά το πολιτικό καθεστώς απαγορεύει τέτοιες τακτικές, καθώς ο σκοπός της επιστήμης έχει καταντήσει να είναι το κέρδος και όχι η επίλυση προβλημάτων και η ικανοποίηση αναγκών, πόσο μάλλον η έμφυτη τάση του ανθρώπου για εξερεύνηση.

Η φύση μας δείχνει συνεχώς τρόπους δοκιμασμένους και αποτελεσματικούς (πολλά εκατομμύρια χρόνια εξελικτικής διαδικασίας είναι η εγγύηση για την επιτυχία). Γιατί λοιπόν να μην γίνεται και αυτό στο χώρο της επιστημονικής έρευνας; Καιρός να παραδειγματιστούμε…

Ψηφιοποίηση στα Ελληνικά Πανεπιστήμια

Πρόσφατα, το Σεπτέμβριο που μας πέρασε, το Υπουργείο Παιδείας αποφάσισε, με κοινοτικό κονδύλιο, να δημιουργήσει ψηφιακό υλικό σχετικό με μαθήματα που διδάσκονται στα Ελληνικά Πανεπιστήμια. Το υλικό έχει να κάνει με σημειώσεις, συγγράμματα και διαλέξεις.

Είναι αλήθεια του ελληνικά πανεπιστήμια έχουν μείνει αρκετά πίσω σε αυτό τον τομέα. Γενικά, έχουν μείνει πίσω στον τομέα της τεχνολογίας (πάντα με εξαιρέσεις βέβαια). Όσον αφορά μάλιστα τη βιντεοσκόπηση διαλέξεων, πιστεύω ότι θα συναντήσει πολλά προβλήματα και αντιδράσεις από μια μεγάλη μερίδα των διδασκόντων. Βασικοί φόβοι που εκφράζονται είναι ότι πχ με αυτό τον τρόπο οι φοιτητές θα προτιμούν να μην παρευρίσκονται στις αίθουσες αλλά θα παρακολουθούν τα μαθήματα από το σπίτι (όπως για παράδειγμα τα σχόλια του πρύτανη του ΕΜΠ Κώστα Μουτζούρη). Από την άλλη, σε διάφορα ιστότοπους, οι φοιτητές έχουν θετική άποψη (αν και έχω την υποψία ότι η θετική αυτή άποψη σχετίζεται σε μεγάλο ποσοστό με το φόβο των καθηγητών που ανέφερα παραπάνω).

Γνώμη μου είναι ότι η παρουσία στην αίθουσα είναι απαραίτητη. Η αλληλεπίδραση καθηγητή-φοιτητών είναι απαραίτητο στοιχείο της εκπαιδευτικής διαδικασίας και δεν μπορεί να υπάρξει παρά μέσα στην αίθουσα. Ακόμα και στην περίπτωση της τηλεδιδασκαλίας, που είναι αναγκαία όταν οι συμμετέχοντες στη διάλεξη είναι σε διαφορετικές γεωγραφικές τοποθεσίες, παρόλο που μπορεί να υπάρξει αλληλεπίδραση, τα μειονεκτήματα είναι αρκετά σε σχέση με την προσοχή που επιστά ο φοιτητής και πόσο εύκολα αυτή αποσπάται

Ας μην ισοπεδώσουμε όμως τις καταστάσεις. Η βιντεοσκοπημένη διάλεξη μπορεί κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί από έναν φοιτητή για :
α) αρχειοθέτηση και επαναπαρακολούθηση κατά βούληση
β) παρακολούθηση σε περίπτωση απουσίας λόγω πχ. αρρώστιας
γ) παρακολούθηση σε περίπτωση που η διάλεξη γίνεται σε διαφορετικό πανεπιστήμιο
Και για έναν καθηγητή όμως μπορεί να γίνει ένα εργαλείο που θα τον βοηθήσει να βελτιώσει τον τρόπο παράδοσης του μαθήματος.

Ναι, είναι λογικός ο φόβος των καθηγητών αλλά αν φροντίσει ο καθένας να βελτιώσει όσο περισσότερο μπορεί τις διαλέξεις του, τότε και οι φοιτητές θα είναι παρόντες στην αίθουσα και αλληλεπίδραση θα υπάρχει και το ψηφιακό υλικό θα είναι διαθέσιμο για οποιονδήποτε το χρειαστεί.

Οι διαλέξεις του Richard P. Feynman υπό προϋποθέσεις…

Ο Bill Gates της Microsoft αγόρασε (πριν ένα χρόνο) τα δικαιώματα των διαλέξεων του νομπελίστα θεωρητικού φυσικού Richard P. Feynman στο πανεπιστήμιο Cornell to 1964.

Ο Feynman, για όσους δεν τον ξέρουν, είχε αφήσει εποχή, πέρα από το ερευνητικό του έργο, με την ικανότητά του να μετατρέπει τις δύσκολες έννοιες της φυσικής σε κάτι που μπορούσε να το κατανοήσει εύκολα ο καθένας. Εμπνευσμένος δάσκαλος με τρομερή φυσική διαίσθηση, έκανε της αίθουσες των πανεπιστημίων από όπου πέρασε να σφύζουν από φοιτητές.

Η κίνηση του Gates να αγοράσει τα δικαιώματα των διαλέξεων από το BBC, το οποίο είχε κάνει την μαγνητοσκόπησή τους, ανήκει σε μια σειρά από παρόμοιες κινήσεις που έχει στα σχέδιά τους. Σκοπός του, λέει, είναι να μπορούν να έχουν όλοι πρόσβαση στις διαλέξεις αυτές. Όλοι; Μάλλον όσοι έχουν windows (άντε και Mac OS X) στους υπολογιστές τους. Ο λόγος είναι ότι η σελίδα στην οποία είναι αναρτημένα τα αντίστοιχα βίντεο, μπορεί να προσπελαστεί μόνο από όσους έχουν εγκατεστημένο το Silverlight της Microsoft. Για τους χρήστες Linux τα πράγματα είναι διαφορετικά, καθώς παρ’ όλες τις προσπάθειες της κοινότητας για προσομοίωση του Silverlight, συνεχίζει να υπάρχει πρόβλημα με τη συγκεκριμένη σελίδα.

Υπάρχουν δύο βασικά ερωτήματα :
α) Γιατί ο Gates έκανε ότι έκανε, αλλά το έκανε υπό τέτοιες προϋποθέσεις; Τα υπόλοιπα τμήματα του συγκεκριμένου ιστότοπου λειτουργούν και χωρίς το Silverlight και δεν ήταν απαραίτητο για την παρακολούθηση των συγκεκριμένων video.
β) Γιατί το BBC, στο οποίο ανήκαν τα δικαιώματα, δεν έκανε κάτι αντίστοιχο, χωρίς να χρησιμοποιεί κλειστά πρότυπα τύπου silverlight;
Η απάντηση στο πρώτο ερώτημα είναι προφανής, αρκεί να δει τι πόλεμο ασκεί η Microsoft στο ελεύθερο λογισμικό/λογισμικό ανοικτού κώδικα (ΕΛ/ΛΑΚ). Όσο για το δεύτερο ερώτημα, γιατί να βγάλει τέτοιο υλικό στη φόρα, εφόσον μπορεί να βγάλει κέρδος πράττοντας όπως και στη συγκεκριμένη περίπτωση;

Και κάτι τελευταίο. Το πανεπιστήμιο του Cornell τί λόγο είχε στην όλη υπόθεση; Μάλλον οικονομικά συμφέροντα. Το υποκριτικό της υπόθεσης όμως είναι ότι α) το Cornell χρηματοδοτεί τη βιβλιοθήκη προδημοσιεύσεων φυσικής υψηλών ενεργειών arXiv.org και β) το 2005 η διοίκηση του Cornell είχε ψηφίσει μια απόφαση υπέρ της ανοιχτής πρόσβασης…